#NvdL 2025
Het klinkt zo eenvoudig, het blijkt tegenwoordig steeds moeilijker: samenwerken. In de bijzonder succesvolle vierde Nacht van de Lobbyist, afgelopen donderdag in Den Haag, bleek het begrip ‘samenwerken’ een koepelgewelf te zijn boven de indrukwekkende reeks van sprekers en de circa 300 zeer diverse gasten in de Haagse Nieuwe Kerk en het nabijgelegen theater & cultuurcentrum Amare. Met dank aan Van Oort & Van Oort Public Affairs en de Universiteit Leiden.
Kort na 19 uur, toen iedereen de regendruppels van buiten van zich had afgeschud en verwelkomd was door Marielle van Oort (directeur Van Oort & Van Oort) en Bert Fraussen (Assistent Professor bij het Instituut Bestuurskunde van de Universiteit Leiden), zette Eric van der Burg met zijn keynote speech meteen de grondtonen voor de avond aan. Het VVD-lid van de Tweede Kamer en zelfbenoemd ‘missionaris van het compromis’ maakte glashelder hoe hij de kracht van belangenbehartiging en de kracht van het lobbyen ziet.
‘Lobbyen is niet halen, niet vragen, maar geven,’ aldus de voormalige staatssecretaris voor Asielzaken. En dat alles, zo meent de liberale politicus, zonder ‘morele verontwaardiging’ en door niet alleen op medestanders gericht te zijn. Polarisatie mag dan het woord van het jaar 2024 zijn, volgens Van der Burg zijn de effecten hiervan steeds meer bizar te noemen. Hij gaf het voorbeeld van rechtlijnige, ‘linkse’ democraten in de VS die weigerden op Kamela Harris te stemmen, zo hun gelijk dachten te halen – ‘en daarmee Trump kregen.’
Lobbyen moet gericht zijn op een ‘langdurige relatie’ en dus niet op het denken in korte termijnen dat we in de huidige politiek zien. Voor een langdurige relatie is samenwerking natuurlijk onontbeerlijk. Wat dat verder allemaal zo met zich mee dient te brengen, werd duidelijk na de oversteek van het publiek van de Nieuwe Kerk naar Amare, en van de keynote spreker naar de in totaal tien interessante deelsessies van deze Nacht van de Lobbyist.
Een crisis doorbreken
Dat begon al in de eerste zaal, waar Adnan Tekin de gast was. Hij is voorzitter van de MBO-raad en heeft, zoals hijzelf het aangeeft, door MBO’ers te maken met ‘het fundament van de maatschappij’. Zonder MBO-opgeleiden, denk slechts aan mensen in de zorg en de techniek, zou de samenleving immers snel ophouden te draaien. In de zaal zat ook een aantal mensen dat werkt binnen het zogenaamd ‘hogere’ wetenschappelijk onderwijs. Met Tekin zagen zij in dat ‘hoger’ niet per se ‘beter’ is. Waarmee ter plekke de eerste voorzetten voor betere samenwerking werden gegeven.
Over zorg gesproken: wat is het belang van samenwerking in de lobby’s van academische ziekenhuizen? Het kwam aan de orde in de sessie met Mirjam van Belzen van het Amsterdam UMC en haar Rotterdamse collega Steven Elders van het Erasmus MC. ‘Je hebt soms een crisis nodig om dingen te doorbreken,’ weet Van Belzen. Natuurlijk kwam daarmee ook de covid-pandemie ter sprake. De boodschap voor lobbyisten in de zaal: kies je prioriteiten en besef dat juist anderen soms jouw verhaal veel beter kunnen vertellen.
Transparantie
Bij minder samenwerking dreigt meer polarisatie. Dat wordt nog erger en onoverzicntelijker door alle fake news. Wie denkt dat dit laatste een typisch modern verschijnsel is, kon donderdagavond het beeld bijstellen door de sessie met Jaqueline Hylkema bij te wonen. In haar boeiende interactieve lezing vertelde zij over ‘vervalsing als lobbyinstrument’ in de 17de eeuw. De les voor ook nu: vervalsing maakt je kwetsbaar en gaat daarmee uiteindelijk in tegen het belang dat je wenst te behartigen. En wie het vertrouwen kwijtraakt, kan fluiten naar verdere samenwerking.
Terwijl dat laatste zelfs onverwacht tot zulke mooie resultaten kan leiden. Mohammed Mohandis (TK-lid GroenLinks-PvdA) en Thomas Drissen (politicoloog en directeur van de Creatieve Coalitie) kwamen vertellen over de succesvolle lobby tegen de verhoging van de BTW. In die lobby zaten diverse, onderling vaak fors uiteenlopende partijen. Ingewikkeld, maar wat bleek: iedereen was tot samenwerking bereid, het overleg verliep transparant en de persoonlijke verhoudingen waren goed. ‘De kracht van de campagne is samenwerken,’ aldus Drissen.
Samenwerking alleen is uiteraard niet genoeg. Voor een succesvolle lobby is ook een goed verhaal noodzakelijk. Op de Nacht van de Lobbyist kwam dit onder meer naar voren in de inspirerende sessie met de theatergroep Bureau Vergezicht. Na een sprankelende inleiding door de onvolprezen acteur Mark Rietman, lichtte Lene Grooten, de zakelijk leider van Bureau Vergezicht, het belang in een lobby van sterke verhalen verder toe. Zorgvuldige verhalen, ook dat: ‘De taal die we gebruiken doet ertoe.’
Bij samenwerking en het zoeken naar het vruchtbare compromis hoort in Nederland nog steeds het poldermodel. Dat althans meent Alexander Rinnooy Kan, de man die we kennen als politicus, zakenman, wiskundige en nu ook wetenschapper. In zijn sessie belichtte hij hoe het poldercompromis onder druk staat door niet alleen toenemende polarisatie, maar ook steeds complexere vraagstukken. Niettemin zit ‘polderen’ nog steeds in het DNA van de Nederlander, aldus Rinnooy Kan. Met dank ook aan het vermogen ons in de ander te verplaatsen. Woorden die ook een echo vormen met het openingsbetoog van Eric van der Burg.
En zo was er meer op deze fraaie avond. Heel veel meer. Niet alles is hier in één verslagje te vangen. Zoals de boeiende sessie over de rechten van daklozen. De sfeervolle bijeenkomst (met kaarsen!) over integriteit in ambtenarij en politiek. De verhelderende
betogen over TikTok en de nieuwsconsumptie van jongeren. En een live podcast over zichtbare en transparante lobby’s, onder leiding van de wetenschappers Caelesta Braun en Bert Fraussen.
En toen moest, terug in de Nieuwe Kerk, de spetterende afsluiting van de Haagse caberetier Sjaak Bral nog komen! Jaag niet naar oplossingen voor de korte termijn, zo hield hij ons voor, maar stel je als mens open voor ‘kathedraaldenken’. En daarmee als lobbyist voor een, jawel, langdurige relatie. De cirkel was rond.
